منهاج الفقاهة للروحانی (کتاب)کتاب " منهاج الفقاهة، التعليق على مكاسب الشيخ الأعظم" تأليف آيت الله سید محمد صادق حسینی روحانی در فقه معاملات و شرح مباحث« کتاب المکاسب » شیخ اعظم مرتضی انصاری در شش مجلد است. مستندات روايى كتاب در پاورقى آمده و در پايان هر مجلد فهرست تفصيلى مباحث و عناوين كتاب ارائه گرديده است. ۱ - انگيزه تأليف نگارنده با هدف برطرف كردن پيچيدگى الفاظ و اصطلاحات فقهى و اصولى كتاب مکاسب ، شرح مبسوط مباحث مربوط به معاطات، بيع و خيارات را به طورى كه مورد استفاده عموم طلاب حوزه‌هاى علميه قرار گيرد، ارائه كرده است. ۲ - ساختار شيوه ارائه مطالب در كتاب حاضر نقلى و استدلالى است و در ابتداى صفحات عبارات« كتاب المكاسب» و در ذيل، شرح و تعليقه آن آمده است. [۱]
منهاج الفقاهة، سيد محمد صادق حسينى روحانى، ج۱، ص ۶.
۳ - گزارش محتوا در جلد اول ضمن تعريف مكاسب و اقسام آن به بحث درباره مکاسب محرّمه پرداخته شده و انواع كسب‌هاى حرام و حکم شرعى آنها و استثناهاى آنها مورد بحث و بررسى فقهى قرار گرفته است. نگارنده به معناى حرمت اکتساب اشاره كرده و حرمت معامله را موجب فساد آن نمى‌داند. در ادامه وى به انواع خريد و فروش‌هاى حرام مانند حرمت خريد و فروش شراب، بول انسان و شتر، گوشت حيوان حرام گوشت، عذره انسان و حيوان، خون، منى، مردار، سگ، خوك و ساير اشيائى كه ذاتشان نجس شده مانند مايعاتى كه به نجاست آلوده شدهاند و خريد و فروش آلات لهو و لعب، آلات قمار ، آلات موسیقی حرام( غنا)، حرمت غش در معامله، حرمت تدليس ماشطه( زينت كردن زنان زشت)، حرمت خريد و فروش سلاح به دشمنان اسلام ، حرمت تصويرگرى اشياء روح‌دار، حرمت تنجيم، حرمت سحر و جادو و حرمت رشوه اشاره كرده و موارد جواز و استثناى برخى از مكاسب محرمه را بررسى نموده است. [۲]
منهاج الفقاهة، سيد محمد صادق حسينى روحانى، ج۱، ص ۶.
وى در جلد دوم به بحث درباره حرمت غیبت و اين‌كه غيبت از گناهان کبیره است پرداخته و موارد استثناى غيبت را بيان مى‌نمايد. حرمت كذب، جواز توریه ، حرمت لهو و لعب، حرمت كمك به ظالمين، حرمت قبول ولایت ظالم مگر از روى اکراه و اجبار، حرمت هجو مؤمن، حرمت خريد و فروش قرآن و حكم اموال مجهول‌المالك و مصرف آن از ديگر مباحث مطرح شده در مجلد دوم است. [۳]
منهاج الفقاهة، سيد محمد صادق حسينى روحانى، ج۲، ص ۵.
در جلد سوم مباحث فقهى مربوط به بیع بيان شده است. نگارنده ابتدا به تعريف بيع و مقوّمات آن پرداخته; آنگاه ضمن تعريف معاطات و شرايط آن به بيان فرق بين بيع و معاطات و صحت معاطات در خريد و فروش‌هاى رايج امروز مى‌پردازد. وى دلايل صحت معامله معاطاتى، يعنى بدون انعقاد عقد و خواندن صيغه ایجاب و قبول را بررسى مى‌نمايد و جريان معاطات در عقود و ايقاعات را شرح مى‌كند. شرايط عقد بيع و خصوصيات الفاظ عقد مانند: خواندن صيغه ايجاب و قبول و عربی بودن صيغه، احكام صحت و فساد عقد و مسئله ضمان در صورت، صحت و فساد عقد بيع و شرايط متعاقدين در عقد بيع مانند عقل، بلوغ و اختیار ، از ديگر مندرجات جلد سوم مى‌باشد. [۴]
منهاج الفقاهة، سيد محمد صادق حسينى روحانى، ج۳، ص ۴.
در جلد چهارم به احكام و فروعات فقهى بيع فضولى و موارد صحت و سقم اين نوع بيع و شرايط مجيز و مجاز در عقد فضولی مورد بحث و بررسى قرار گرفته و به تناسب مبحث عقد بيع فضولى بحث ولايت در بيع و شرايط ولىّ و صورت‌هاى گوناگون ولايت در عقد بيع نيز مطرح شده است. [۵]
منهاج الفقاهة، سيد محمد صادق حسينى روحانى، ج۴، ص ۴.
در جلد پنجم ادامه شروط متعاقدين در بيع مانند قدرت بر تسلیم عوض و معوض بيان شده و احكام فقهى بيع مكيل و موزون و احكام وكالت و اجازه در بيع بر طبق مبناى اصاله اللزوم در بيع مورد بررسى فقهى قرار مى‌گيرد. در ادامه، احكام مربوط به خیار مانند خيار مجلس، خيار حيوان، خيار شرط، خيار غبن و موارد سقوط انواع خيار به صورت مبسوط بيان مى‌شود. [۶]
منهاج الفقاهة، سيد محمد صادق حسينى روحانى، ج۵، ص۴ .
در جلد ششم و آخرين جلد نيز ادامه احكام و فروعات فقهى خيار مانند خيار رؤيت، خیار تأخیر و مسقطات آنها، احكام ارش ( خسارت تلف مبيع و معيوب كردن آن) و موجبات و مسقطات ارش، احكام فسخ معامله به واسطه شروط فاسد، عقد و احكام مربوط به نقد و نسيه بيان شده است. [۷]
منهاج الفقاهة، سيد محمد صادق حسينى روحانى، ج۶، ص۴ .
۴ - پانویس
۵ - منبعنرم افزار جامع فقه أهل البيت عليهم السلام، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی. رده‌های این صفحه : کتاب شناسی | کتب فقهی شیعه
|